Կոմպոզիտորների միությունը նվագախումբ է ստեղծում

Հայաստանի կոմպոզիտորների միությունը ներկայանում է ուշագրավ նախաձեռնությամբ՝ ստեղծվում է նոր երիտասարդական փորձարարական նվագախումբ: «Իրատեսի» հետ զրույցում ՀԿՄ նախագահ, ՀՀ արվեստի վաստակավոր գործիչ ԱՐԱՄ ՍԱԹՅԱՆՆ ասաց, որ առաջին քայլն արված է՝ հաստատվել է նվագախմբի լարային կազմը:
Առաջին ելույթը նախատեսված է մայիսի 12-ին: Էդվարդ Միրզոյանի անվան պատանի կոմպոզիտորների մրցույթի գալա համերգում նվագախումբը կներկայացնի Միրզոյանի «Շուշանիկ» ստեղծագործությունը: Դիրիժորական վահանակի մոտ կլինի երիտասարդ կոմպոզիտոր Ալեքսանդր Հարությունյանը, որը մեծ ներդրում ունի այս նվագախմբի ստեղծման գործում:

-Պարոն Սաթյան, ինչո՞վ է առանձնանալու նվագախումբը: Որո՞նք են այս նախագծի հիմնական նպատակն ու շարժառիթը:
-Նվագախումբը բաղկացած է լինելու երիտասարդ երաժիշտներից: Նպատակները շատ են, առաջինը, որ ներկայացվի հայ երաժշտություն: Ժամանակին Հանրային ռադիոյի նվագախումբը կատարում էր ժամանակակից կոմպոզիտորների գրեթե բոլոր գործերը, հետո ստեղծվեց նվագախումբ, որը բացառապես նոր գործերին էր անդրադառնում: Ինքս երեք-չորս տարի ղեկավարել եմ Երևանի կամերային նվագախումբը, և այդ տարիներին 41 պրեմիերա ենք ունեցել: Այսօր մատների վրա կարելի է հաշվել, այն էլ՝ մեկ ձեռքի, թե տարեկան քանի պրեմիերա ունեն բոլոր նվագախմբերը միասին:
Ընդհանրապես, շատ կարևոր է, որ կոմպոզիտորը լսի իր ստեղծագործությունը: Ես հաճախ եմ այս օրինակը բերում. երբ կատարվեց Գուստավ Մալերի առաջին սիմֆոնիան, հեղինակը դրանից հետո 365 փոփոխություն մտցրեց:
Եթե մարդ չի լսում իր ստեղծած գործը, նա չգիտի՝ ինչքան են համապատասխանում թղթի վրա գրվածն ու հնչողությունը: Կոնսերվատորիայի 2-րդ կուրսում գրել էի ջութակի կոնցերտ, որը հնչեցրեց ռադիոյի սիմֆոնիկ նվագախումբը (դիրիժորը Ռաֆայել Մանգասարյանն էր, ջութակահարը՝ Հենրիկ Սմբատյանը): Միայն լսելուց հետո հասկացա, թե ինչ եմ արել ու ինչ պետք է անեմ: Հնչողությունը մոտավորապես այն էր, ինչ ես լսել եմ, տեխնիկական լուծումները պետք է շտկվեին: Մեկ-մեկ ինձ ասում են, որ նվագախմբային ստեղծագործություններիս գործիքավորումները փայլուն են: Հարցն այն է, որ ես լսել եմ իմ մոտ 300-400 պարտիտուրները:
Այսօրվա նվագախմբերի ղեկավարները հնարավորինս, բայց ոչ բավարար չափով, անդրադառնում են ժամանակակիցներին: Շատ հաճախ ասում են՝ հանճարեղ գործ տվեք, մենք կկատարենք: Սիրելիներս, հանճարեղ գործ միանգամից չի ստեղծվում, պետք է հնարավորություն տալ, որ հեղինակը հասկանա՝ ինքն ինչ է անում, ինչ պետք է անի: Այսօր բազմաթիվ տեխնիկական հնարավորություններ կան, սինթեզատորով կարելի է ստանալ նվագախմբային հնչողություն, բայց ձայնային այն հարստությունը, հնչեղությունը, որ նվագախումբն ունի, չես կարող ստանալ սինթեզատորով: Կոմպոզիտորը գրում է երաժշտական գործիքների համար, որքան էլ տեխնիկան կատարելագործվի: ՈՒրեմն շատ կարևոր է, որ մենք ունենանք այսպիսի մի փորձարարական նվագախումբ: Սկզբնական շրջանում երիտասարդներն էնտուզիազմով փորձում են անել այն, ինչ մենք նախաձեռնում ենք: Դրվատանքով պիտի խոսեմ Նվարդ Անդրեասյանի մասին, որը ստանձնել է նվագախմբի ղեկավարումը, մանավանդ որ երաժիշտները հիմնականում փորձառու չեն, մի բան է մենակատարը, մեկ այլ բան՝ նվագախմբում նվագելը: Չեմ հիշում, թե որ դիրիժորն էր ասում՝ ինձ նվագախմբում մենակատար պետք չէ, ինձ պետք է նվագախումբ-մենակատար:
-Ի՞նչ է պետք, որ նվագախումբը կյանք ունենա, կազմն ընդլայնվի: Ֆինանսական աջակցությու՞ն:
-Սկզբի համար դեռ պետք է կայանա նվագախումբը:
-Ի՞նչ արձագանք է գտել նախագիծը:
-Կոմպոզիտորների շրջանում՝ հիանալի, որովհետև հնարավորություն են ստանում ներկայանալու:
-Չարախոսություններ էլ կան:
-Եթե նախաձեռնությամբ ես հանդես գալիս, բնական է, դա էլ կլինի: Չարախոսում է նա, ում որ դա պետք չէ: Մեզ պետք է:
-Պարոն Սաթյան, հնչելու են նոր ստեղծվող բոլո՞ր գործերը, թե՞ ընտրություն է լինելու:
-Գիտե՞ք, մենք չեն կարող ասել՝ ով է մեր կողքին հիմա հանճարեղ, ով՝ անտաղանդ: Կարևոր է, որ ստեղծագործությունը հնչի, ենթարկվի նվագախմբի ու հասարակության քննությանը, վաղը, մյուս օրը կզտվի: Ես կարծում եմ, որ ամեն ինչ էլ պետք է հնչի՝ սիմֆոնիկ գործեր, մանկական, էստրադային: Եթե չփորձես, ո՛չ կողքինդ կիմանա դու ով ես, ո՛չ էլ դու ինքդ: Պատկերացրեք, որ գրողը գրի ու իր գրածը միայն ինքը կարդա:
-Խոսեցիք մանկական ստեղծագործությունների մասին, կարծես բաց կա այդ դաշտում:
-Ասեմ, որ մենք հայ կոմպոզիտորների ստեղծագործությունների ժողովածու ենք հրատարակելու 1-7-րդ դասարանների համար: Երեխաները երգում են սիրո ու չգիտեմ, թե էլ ինչի մասին: Մանկական երգ մենք չունենք: Բայց պարզվում է՝ մեծ թվով երգեր կան, ուղղակի ճանաչելի չեն:
-Վերջին օրերին քննարկման կիզակետում հայտնվեցին մշակութային խնդիրները, ընդհուպ հարց բարձրացվեց՝ պե՞տք է արդյոք մեզ մշակույթի նախարարությունը: Ի՞նչ վերանայումների կարիք ունենք՝ Ձեր կարծիքով:
-Մեր հասարակությունը պատրաստ չէ շատ բաների: Անցումը կապիտալիստական կամ պոստկապիտալիստական հասարակարգի (ոնց կուզեք՝ անվանեք), շատ կտրուկ էր: 25 տարի մենք սթրեսի մեջ ապրեցինք՝ ուղղորդվելով ինտուիցիայով: Այն, ինչ կատարվում էր վերջին օրերին, գիտականորեն անբացատրելի է, ոչ մի տեղ գրված չէ, որ նման բաներ կարելի է անել: Մենք այսօր պատմություն ենք ստեղծում: Ինչ վերաբերում է նախարարություն ունենալ-չունենալու խնդրին, ասում ենք, որ ԱՄՆ-ում չկա մշակույթի նախարարություն, բայց այնտեղ կա բարերարների մեծ խումբ, որ ուզում է նվագախումբ լինի, օպերային թատրոն: «Մետրոպոլիտենը» գործում է բարերարների աջակցությամբ, պետական ֆինանսավորում չկա: Շատերն ասում են՝ ստեղծագործական միությունները խորհրդային կառույցներ են, այդ դեպքում ինչու՞ են նման միությունները ուրիշ անվան տակ գործում Միացյալ Նահանգներում: Ի վերջո, կարևորը ձևը չէ, այլ բովանդակությունը: Պետք է մտածենք, հասկանանք՝ ինչ ենք ուզում: Փոքր երկիր լինելով՝ մենք ունենք բավականին մեծ մշակութային դաշտ: Նյու Յորքում հնչում էին հայ կոմպոզիտորների ստեղծագործությունները, և գիտե՞ք՝ ինչ հետաքրքիր մոտեցում էր: Համերգից հետո ամերիկացի երաժիշտները հարցնում էին՝ կարո՞ղ եք վարպետության դաս անցկացնել: Նրանց համար զարմանալի է, նույնիսկ չգիտեն Հայաստանը որտեղ է, որ նման երաժշտություն ունի: Շատ նման դեպքեր կարող եմ հիշատակել, որ չգիտեն Հայաստանի մասին, բայց հետաքրքրվում են, անկեղծ զարմանում մեր արվեստով:
Պարզապես մենք պետք է հնարավորություն ստեղծենք ճանաչելի դարձնելու մեր հեղինակներին:

Արմինե ՍԱՐԳՍՅԱՆ

Հեղինակի նյութեր

• Պատմության վկաները
• Վերացող ծաղիկներ
• Ձեռք մեկնելու գաղափարը առաքելության վերածվեց
• «Մի նայեք, որ փոքր է մեր երկիրը, եթե արդուկով այս սարերը հարթեցնեք, Չինաստանից մեծ կլինի»
• «Բանկ օտոման» գործողությունը ժամանակին ցնցել էր ամբողջ Եվրոպան
• «Դրսից մեզ վրա կա­րող են ազ­դել միայն ներ­սի գոր­ծիք­նե­րով»
• «Ե­րե­սուն տա­րի ձգ­վեց մեր ան­կա­խու­թ­յան պատ­մու­թ­յու­նը, մենք շա­հե­ցի՞նք»
• Մշա­կույ­թը հեռ­վից հե­ռու պահ­պա­նե­լու հույ­սով
• Անի­մա­ցիան, աշ­խարհն ու մենք
• «Մեր տա­րածք­նե­րը փոք­րա­ցան, ո­րով­հետև այդ­պես էլ չհաս­կա­ցանք, որ պետք է խմենք մեր բա­ժա­կով»
• Արվեստի ուժը
• Նոր մա­տե­նա­շա­րը ներ­կայաց­նում է արևմտա­հայ և ս­փ­յուռք­յան գրող­նե­րի
• Բե­մը կեն­դա­նու­թ­յուն է ստա­նում ա­ռայժմ միայն մա­նուկ­նե­րի հա­մար
• «Գիրք սիրողների համար սա իսկական մկնդեղ է` հյութեղ ու անտանելի»
• Հա­մաշ­խար­հա­յին դա­սա­կան­նե­րի ստեղ­ծա­գոր­ծու­թ­յուն­նե­րը՝ դու­դու­կով
• «Բնակ­չու­թ­յու­նը պատ­րաստ չէ, բայց տար­վում են աշ­խա­տանք­ներ»
• Ամա­նո­րի գի­շե­րը դի­մա­վո­րե­լու են ե­կե­ղե­ցում
• «Ջա­զի մեջ զգաց­վում է ապ­րածդ ժա­մա­նա­կաշր­ջա­նը»
• «Ե­թե չլի­ներ Փե­լե­շ­յա­նը, կար­ծում եմ, դեռևս գտած չէի լի­նի կի­նո­յում իմ ու­ղին»
• «Հու­շար­ձան­ներն այդ տա­րածք­նե­րի պատ­կա­նե­լու­թ­յան անձ­նագ­րերն են»

Մեկնաբանություններ